Bezuinigingsmonitor

De bedoeling is om meer inkomsten via evenementen binnen te halen, onder andere door het verhuur van evenemententerreinen en tariefsverhoging van leges van met name grote commerciele evenementen

Oorspronkelijk was er ook al een taakstelling in 2021 en 2022. Omdat we tijdens corona geen prijsstijgingen wilden doorvoeren is voor deze jaren de bezuiniging teruggedraaid. Ook dit jaar wordt de taakstelling niet behaald. Daarom is er in deze kwartaalrapportage ook een knelpunt opgenomen onder de risicogroep overig.
Voor 2023 zou er een plan worden uitgewerkt hoe de taakstelling kon worden ingevuld. Voor het zomerreces bespreken we een notitie met scenario's hoe de taakstelling in te vullen. Bij de programmabegroting 2024 zal vervolgens het gekozen scenario uitgewerkt worden en aanpassingen van de tarievennota 2024 voorgesteld. In 2023 is een tekort van ongeveer € 0,1 miljoen, omdat er mede door corona nog steeds minder evenementen waren. De taakstelling staat daarom op rood. Als we geen maatregelen nemen leidt dit ook vanaf 2024 tot tekorten.

Deze bezuiniging moest oorspronkelijk worden ingevuld door nieuwe gebieden zo in te richten dat het beheer goedkoper wordt. Het idee was dat elke keer als we een nieuwe wijk opleveren, we dan een stukje van de bezuiniging zouden realiseren.

Uit het Strategisch assetmanagement plan, dat begin 2022 aan de raad is aangeboden, blijkt dat het beheer van nieuwe wijken gemiddeld juist duurder is. De bezuiniging kan daarom niet op deze manier worden ingevuld.

In het coalitieakkoord is aangegeven dat er extra geld beschikbaar komt voor beheer en onderhoud. Ook gaan we meer geld beschikbaar stellen voor de kostengroei door de groei van de stad (autonome groei). Hiervoor zijn twee uitwerkingsopdrachten opgenomen in deze begroting. Deze uitwerkingsopdrachten moeten de oplossing bieden voor deze bezuiniging.

Deze bezuiniging willen wij realiseren op het moment dat het nieuwe contract voor uitvoering van het parkeerbeheer wordt afgesloten. We willen daarbij de dienstverlening aan de klant versoberen om een goedkoper contract af te kunnen sluiten. Hierbij willen wij bijvoorbeeld de bemenste openingstijden terugbrengen. Dit betekent dat mensen voor de slagboom worden doorgeschakeld naar een centrale meldkamer elders in het land buiten deze tijden.

Het betreft hier een niche markt. Wij wilden in augustus 2023 de aanbesteding doen. Echter hebben marktpartijen aangegeven dat de planning van de aanbesteding per augustus 2023 moeilijk haalbaar is. Als wij dan toch de aanbesteding in augustus 2023 doen bestaat de kan dat er (te) weinig inschrijvende partijen zullen zijn. De aanbesteding is voor nu 7 maanden uitgesteld. Om de concurrentie optimaal te benutten hebben wij besloten tot uitstel. Het financiële effect van deze vertraging kan voor 2023 nog opgevangen worden binnen de reguliere begroting van parkeren. Na de aanbesteding zal moeten blijken of de bezuiniging uiteindelijk wordt gerealiseerd.

Het invoeren van eigen bijdrage voor de jeugdhulp is de belangrijkste maatregel voor de extra bezuiniging van € 500 miljoen die het kabinet in het regeerakkoord heeft opgenomen. Voor Almere gaat het om € 6,1 miljoen. De Eerste en Tweede Kamer moeten nog een besluit nemen over het invoeren van eigen bijdragen. Hiervoor moet de Jeugdwet worden aangepast. Hier is veel weerstand tegen, zowel maatschappelijk, als bij gemeenten als in de eerste en tweede kamer. Toch wil het kabinet de bezuiniging doorzetten. Wij gaan er daarom vanuit dat het Rijk, of via het invoeren van een eigen bijdrage of met extra budget, de bezuinigingen invult. De verantwoordelijkheid ligt dus in eerste instantie bij het Rijk. Omdat er nog geen concrete maatregelen zijn genomen staat de bezuiniging op Oranje.

Het gebruik van de jeugdhulp moet omgebogen worden met de gemeentelijke maatregelen die ondersteund worden vanuit de landelijke hervormingsagenda. Met de monitoring van deze maatregelen worstelen we. Hieronder geven we een actualisatie van de acht lopende maatregelen:

1. Actief contractmanagement en strakke sturing financiële kaders per aanbieder

Er wordt een contractmanager toegevoegd aan niet gecontracteerde zorg
De interne overlegstructuur (financiën, CLM en beleid) wordt gebruikt om te monitoren, duiden en verbeteren.
Aanbieders worden gestimuleerd actief te sturen op de wachtlijst, door en uitstroom.

2. Versterken toegang

Er wordt gewerkt aan gebiedsgerichte gezinsteams. Binnen die teams geven we uitvoering aan vormen van begeleiding, toegang en regie. Anders dan nu is dat er ook regie wordt gevoerd over verwijzingen vanuit medisch specialisten.  
Binnen elke Almere wijk zijn POH'ers jeugd actief om de instroom van de JGGZ te verminderen.  

3. Stut en steun voor gezinnen met herhaald gebruik jeugdhulp

De gebiedsgerichte jeugdteams zijn een eerste stap van een grotere beweging naar wijkteams 0-100.
Stut en steun voor gezinnen wordt dan niet meer alleen gedragen door de jeugdteams maar vanuit de brede blik 0-100.

4. Versterken voorveld

Er is veel geïnvesteerd in het samenwerken tussen de verschillende partners in het voorveld.

5. Versterken preventie

Er wordt toegewerkt naar een betere onderbouwing van de effectiviteit van het aanbod.

6. Versterken efficiency JGGZ behandeling

Er is met onze vijf grootste aanbieders gewerkt aan een ontwikkelagenda om tot efficiëntie te komen.
Hierin zijn vijf ontwikkellijnen genoemd, aan deze lijnen wordt nu uitvoering gegeven.

7. Innovatie van diensten en zorgaanbod

Voor de inkoop lokaal is een perceel opgenomen intensief ambulante interventies.
Vooruitlopend op de inkoop heeft Almere interventies ingekocht om opschaling naar regionaal ingekochte zorg te voorkomen.
Regionaal vinden er met behulp van de versnellingsaanpak innovaties plaats op het huidige regionale dienstenaanbod.

8. Verbeteren jeugdbescherming

We zijn gestart met de pilot toekomstscenario kind en gezinsbescherming
De caseload van de jeugdbeschermers is verlaagd.

Omdat we de effecten niet per maatregel kunnen monitoren, kunnen alleen kwalitatief aangeven wat we doen. De bezuiniging staat daarom op rood.

Er zijn diverse risico’s en ontwikkelingen die invulling van de bezuiniging onzeker maken

• De jaarlijkse groei van het zorggebruik van de jeugdhulp zonder verblijf. De afgelopen jaren stegen de kosten met 15% per jaar of meer. De groei lijkt zich in 2021 en 2022 te stabiliseren. In de 2e helft van 2021 en in 2022 was de kostengroei 6%. In 2023 is er nog beperkte  ruimte voor de groei van kosten. Daarna zal het zorggebruik moeten dalen.
• We moeten de jeugdhulp zonder verblijf in 2025 gaan aanbesteden. Dit is een kans, want hierdoor kunnen we opnieuw de contracten gaan vormgeven en inrichten. Maar dit is wel ingewikkeld gebleken. De voorbereiding van deze aanbesteding is essentieel.
• De landelijk hervormingsagenda is vastgesteld. Van ongeveer € 400 miljoen van de bezuinigingen in de hervormingsagenda is de financiële opbrengst nog niet aangetoond. Deze zijn wel taakstellend ingeboekt. . Een deskundigencommissie gaat ook een oordeel vellen over de haalbaarheid van de bezuinigingen. Dit gebeurd via evaluatiemomenten achteraf
• We hebben maar beperkte gegevens. Voor de jeugdhulp zonder verblijf kunnen we behoorlijk goed  financieel terugkijken. De oorzaken van de kostenstijgingen zijn lastiger uit de cijfers te halen. Voor de jeugdhulp met verblijf zijn nog geen volledige gegevens over het zorggebruik beschikbaar.

Deze risico's spelen door elkaar heen, zijn moeilijk meetbaar en zijn niet 1 op 1 te plotten op de 8 maatregelen.

Vanaf 2023 zijn de nieuwe contracten met zorgaanbieders ingegaan voor individuele begeleiding, dagbesteding en huishoudelijke ondersteuning. We werken niet meer met arrangementen maar met producten die volgens uren/dagdelen worden beschikt. Ook hebben we de werkwijze aangepast en het aantal aanbieders teruggebracht. We hebben nu 13 aanbieders voor individuele begeleiding en dagbesteding en 6 voor huishoudelijke ondersteuning. Dit zijn aanbieders die qua visie, ervaring en kennis het beste bij ons passen en waarmee we de veranderingen vorm kunnen geven. Doordat er geen arrangementen meer zijn maar individuele zorgproducten gaan we onze klanten herindiceren.  Hierbij gaan we kijken welke zorg het meest passend is voor de klant. Hierbij kijken we ook naar effectiviteit en efficiëntie van de zorg. Hierdoor moet de zorg betaalbaar blijven. Naar verwachting zullen er circa 5.000 herindicaties plaatsvinden.

Uitgangspunt voor de nieuwe werkwijze is dat de zorg terecht komt bij de inwoners die deze het meest nodig hebben. Bezuinigen of het behalen van een financiële taakstelling is niet het doel. Intentie is het bieden van passende zorg. We verwachten wel dat de nieuwe werkwijze zal leiden tot een kostenbesparing.

Welke maatregelen zijn er nodig?
De indicatiestelling is het belangrijkste instrument voor het inzetten van passende zorg.

• Nieuwe indicatiestelling huishoudelijke hulp: De verwachting is dat binnen deze groep de indicaties niet heel erg gaan wijzigen ten opzichte van 2022. Je hebt wel of geen recht op huishoudelijke hulp, dat verandert niet. Er wordt wel gekeken welke zorg en intensiteit passend is.
• Nieuwe langjarige indicaties voor mensen met langdurig zorggebruik: Dit is een groep mensen waarvan de verwachting is dat ze niet verbeteren en uiteindelijk naar de WLZ zullen uitstromen. Deze klanten krijgen een langjarige indicatie. Dit zorgt voor rust bij de inwoner en ook voor minder personeelsinzet.
• Nieuwe indicaties voor klanten met ontwikkelpotentieel:  Op deze groep zit inhoudelijk de meeste verbetercapaciteit.
• Ook wordt er vanaf 2026 weer een inkomensafhankelijke bijdrage voor alle Wmo voorzieningen ingevoerd. Dit staat in de meicirculaire 2023. Het Rijk moet nog met een wetswijziging komen. Hiervoor zijn we € 2 miljoen gekort. De verwachting is dat de mensen met hogere inkomens en hogere middeninkomens waarschijnlijk weer zullen kiezen voor particuliere hulp en de kosten dus ook afnemen. Het huidige wetsvoorstel voor invoering van de passende eigen bijdrage huishoudelijke hulp (waarvan de inwerkingtreding per 2025 werd voorzien) wordt ingetrokken.

Om goede indicaties af te kunnen geven zorgen we voor de volgende randvoorwaarden.

• een handreiking voor de ureninzet en deskundigheidsbevordering van medewerkers bij gemeente, wijkteams en aanbieders.
• het Almeers indicatieprotocol voor huishoudelijke ondersteuning is vanaf 2023 de basis voor het indiceren;
• opleidingen voor WMO-consulenten
• we verwachten betere en scherpere indicaties te kunnen stellen, doordat we de afspraken hebben aangepast;
• met de nieuw ontwikkelde werkwijzen zetten we in op meer efficiency en kwaliteit.

Ook nemen we nog een aantal maatregelen om beter te kunnen sturen op het zorggebruik!

• Betere samenwerking met aanbieders over de verwachte inzet en kosten
• afspraken met contractmanagement ten aanzien sturing financiële kaders per aanbieder;
• in samenwerking met zorgaanbieders zijn de normeringen op deze KPI’s gesteld
• tarieven worden bijgesteld als blijkt dat het niet haalbaar is met deze tarieven de nodige (specialistische) zorg te leveren
• nieuwe WMO-verordening is door de raad reeds vastgesteld (september 2022).

Voortgang 2e kwartaal 2023:
Medio 2023 zijn we op stoom met de herindicaties voor huishoudelijke ondersteuning en is meer dan de helft van de herindicaties opgepakt. De aanbieders huishoudelijke ondersteuning hebben ook een (nieuwe) rol in dit proces en we waken er gezamenlijk voor dat er voortgang blijft. Voor individuele begeleiding en dagbesteding is ongeveer de helft van de herindicaties opgepakt. Er is voor individuele begeleiding en dagbesteding sprake van een hoge uitstroom van cliënten uit de Wmo met beëindigingen naar andere wetten als de Wet Langdurige Zorg, vanwege afronding zorgtraject en op verzoek van de inwoner. Op deze  laatste categorie gaat nazorg plaatsvinden om te checken of de uitstroom duurzaam is.

• alle inwoners met Wmo-ondersteuning moeten opnieuw geïndiceerd worden. Dit is een grote tijdsinvestering en vraagt tijdelijk extra capaciteit van Wmo consulenten. Hiervoor is € 0,5 miljoen extra budget beschikbaar gesteld. Mogelijk gaat dit extra geld kosten, maar dat is nog niet zeker. We brengen dit in kaart en gaan intern ook in overleg hoe dit betaald kan worden.
• voor inwoners met een Wmo-ondersteuning zal deze nieuwe werkwijze wennen zijn en mogelijk tot onrust leiden
• voor zowel begeleiders bij zorgaanbieders als Wmo-consulenten betekent deze nieuwe werkwijze ook een extra investering in tijd, houding en gedrag;
• het eerste jaar is een overgangsjaar waardoor data over dat jaar nog geen compleet beeld geven voor de toekomst (normen KPI’s);
• omdat we met een nieuwe werkwijze werken, weten we op voorhand niet exact hoe dit financieel uitpakt. Hierop hebben we nu ook nog geen zicht. We hopen hierover meer te kunnen melden bij de volgende kwartaalrapportage;
• het aantal beschikbare vrijwilligers laat een dalende trend zien wat mogelijk kan leiden tot een stijging van inzet van professionals  in de WMO-ondersteuning;
• stijging in aantal/tijdseenheid Wmo-ondersteuning kan leiden dat er voor innovatie geen ruimte is bij zorgaanbieders.
• Naar aanleiding van signalen van zorgaanbieders zijn er afspraken gemaakt in de raad om de tarieven voor ondersteuning intensief te monitoren. Als blijkt dat het niet haalbaar is voor deze tarieven de nodige (specialistische) zorg te leveren, moeten deze tarieven bijgesteld worden. Hierdoor kunnen de kosten stijgen.

Hoe gaan we de effecten monitoren?

• afspraak met raad om de tarieven voor ondersteuning intensief te monitoren;
• werken met prestatie indicatoren om de effectiviteit van ondersteuning, cliëntervaringen, uitstroom en doorstroom te kunnen monitoren;
• periodieke rapportages van zorgaanbieders op de prestatie-indicatoren en bespreken in het Multidisciplinair team (MDT).

Voortgang 2e kwartaal 2023:
Voor de zomer wordt de raad geïnformeerd over de stand van zaken van de herindicaties. Er wordt intensief samengewerkt met de zorgaanbieders om inwoners zo goed mogelijk te ondersteunen. Na de zomer volgen gesprekken met de raad over tariefstelling.

De bezuiniging op welzijn is voor € 250.000 ingevuld door de bijdrage aan poppodium De Meester niet meer uit welzijnsbudgetten te betalen. In 2023 en 2024 betalen we De Meester uit extra geld vanuit coronasteunpakket voor cultuur. Hiermee is de financiering van De Meester tot en met 2024 geregeld.

In 2023 wordt een plan ontwikkeld voor een poppodium dat aansluit bij de Culturele Strategie voor Almere in de toekomst. In dit plan worden verschillende scenario’s geschetst voor popcultuur in Almere, aansluitend bij talentontwikkeling en jongerencultuur. Deze scenario’s worden opgeleverd in mei 2023. Het is op dit moment nog onzeker hoe popcultuur vanaf 2025 vorm kan krijgen in Almere.

We zijn nog niet klaar met de takendiscussie.
De uitvoeringskracht van de gemeentelijke organisatie is al enige jaren onderwerp van discussie.
Wij hebben dit vorig jaar uitgewerkt in het rapport ‘De Toekomstbestendige Organisatie’. Op basis van dit rapport is in de begroting 2023 extra geld beschikbaar gesteld. Afgesproken is dat het college met bezuinigingsvoorstellen op programmabudgetten komt om de investering in de organisatie te betalen.

Het pakket is nog niet klaar voor besluitvorming
Dit voorjaar hebben we gewerkt aan de bezuinigingsvoorstellen. Om een evenwichtig pakket voor te kunnen leggen hebben we onze begroting doorgenomen en gekeken naar de beïnvloedbare ruimte. Deze zoektocht heeft geleid naar lijsten met posten waar mogelijk op bezuinigd kan worden. Deze lijsten hebben nog een verdiepingsslag nodig om tot concretere bezuinigingsvoorstellen te komen. Daarom zijn we zijn tot de conclusie gekomen dat dit pakket nu nog klaar is voor besluitvorming. Hoewel dat niet de opzet was, raken de voorstellen toch aan het coalitieakkoord. Het blijkt moeilijk om besparingen te vinden die geen impact hebben op onze stad. Bovendien is er nog geen impactanalyse en zijn er ook onvoldoende alternatieven. Het voldoet dus nog niet aan de verwachtingen, en doet nog geen recht aan de geformuleerde opdracht. We nemen meer tijd om tot een evenwichtig pakket te komen.

Daarom stellen we voor dat we de bezuiniging in 2024 van € 3 miljoen incidenteel invullen ten laste van de buffer Dit geeft ons de tijd om nog een slag te maken. Zo komen we tot een pakket van voorstellen die beter aan de opdracht voldoet. Belangrijk om hierbij te melden is dat we verwachten dat de keuzes die we volgend jaar moeten maken effect zullen hebben op onze stad, inwoners en bedrijven. Daarnaast krijgen we vanaf 2025 € 1 miljoen van het Rijk als compensatie voor de gestegen kosten van Wmo door invoering van het abonnementstarief in 2019. We verlagen de taakstelling vanaf 2025 met dit bedrag.

De nieuwe aanbesteding jeugdhulp met verblijf bevat meerdere maatregelen ten behoeve van de transformatie, zoals de inzet van RET 2.0, team AnderS, thuis op maat en de consultatiefunctie bij de jGGZ. Dit moet op termijn leiden tot een verminderde inzet van verblijfsproducten en meer inzet van zorg in de thuissituatie van de jeugdige. Het uitgangspunt is dat hierdoor ook de uitgaven voor verblijf de komende jaren zullen dalen bij een gelijkblijvende vraag. De effecten van deze maatregelen zijn op dit moment nog onvoldoende te kwantificeren, daarom staat de bezuiniging op rood. De verwachting is dat in de loop van 2023 de eerste financiële resultaten zichtbaar worden omdat een aantal van de maatregelen al wordt ingezet. Ook wordt er momenteel door de Aankoopcentrale een beheersplan uitgewerkt met maatregelen gericht op het financieel beheersbaar houden van de uitgaven voor jeugdhulp met verblijf. Hier komen we bij de derde kwartaalrapportage op terug.