Op sociale voorzieningen en gezondheid verwachten we € 2,9 miljoen over te houden in 2023

Het gaat voor ongeveer € 1 miljoen om lagere reguliere uitgaven voor de bijstand aan zelfstandigen, lagere kosten voor beschermingsbewind en lagere kosten op de persoonsgebonden budgetten van de Wmo. Ook houden we € 1,8 miljoen over op de uitkering van het integraal zorgakkoord en het revolverend fonds voor overname schulden. In plaats van het geld opnieuw te investeren vallen deze middelen vrij ten gunste van het resultaat, waardoor de buffer wordt versterkt. We lichten de oorzaken onder de tabel verder toe. De opvang van statushouders en Oekraïners zijn opgenomen onder de hoofdstukken projecten en projectvertraging

We verwachten in 2023 ongeveer uit te komen met het budget voor de jeugdhulp

We geven naar verwachting € 0,3 miljoen meer uit dan begroot. Dit heeft vooral incidentele oorzaken en wordt onder de tabel verder toegelicht. Belangrijkste onzekerheid in de prognose is de kostenontwikkeling in de maanden november en december. Ook kunnen er nog declaraties komen over eerdere maanden. Bij de jaarrekening hebben wij pas zekerheid over de kosten als de productieverantwoordingen zijn opgeleverd. Bij de jeugdhulp met verblijf hebben we bij een aantal aanbieders nog geen goed zicht op wat de kosten worden. Hierin zit een extra risico, ook omdat dit om dure cliënten gaat.

Structureel nemen de jeugdhulpkosten met € 0,4 miljoen toe ten opzichte van de begroting

De kostenstijging komt doordat er landelijk reële tarieven voor de jeugdbescherming zijn afgesproken. De tariefstijging wordt voor 50% door het Rijk betaald, 50% moet de gemeente zelf oplossen. Landelijk is het beeld dat het aantal cliënten afneemt, in Almere zien wij deze afname niet. Hierdoor stijgen de kosten structureel met € 0,4 miljoen.

De uitdaging voor de komende jaren is groot voor de jeugdhulp.

In de afgelopen jaren zijn de kostenstijgingen groot geweest. In de grafiek hieronder staat de realisatie t/m 2022 en de verwachting vanaf 2023.

Jeugdhulp

bedragen x € 1 miljoen

In 2023 komt de kostenstijging vooral door tariefsverhoging bij de jeugdhulp met verblijf en een toename van zorg bij de jeugdhulp zonder verblijf, waaronder niet gecontracteerde zorg. In 2024 is er budgettair nog enige ruimte voor kostengroei. Daarna moeten de uitgaven gaan dalen. In de kostenontwikkeling tot en met 2024 is ook de tariefstijgingen van de zorg meegenomen. De tarieven worden jaarlijks geïndexeerd voor inflatie en CAO ontwikkelingen. Vanaf 2025 is de indexatie van de tarieven nog niet begroot, dit doen we jaarlijks bij de begroting. De werkelijke kosten vanaf 2025 en verder zullen door inflatie daarom hoger zijn dan in de grafiek opgenomen.

In januari 2024 zullen de volgende documenten naar de raad komen die meer inzicht moeten gaan geven in hoe we dit vorm willen geven:

Een integrale visie op de jeugdhulp, die ook aansluit op onderstaande punten
Het raadsvoorstel inkoop jeugdhulp zonder verblijf en gezinsteams, inclusief onderzoek governance
Een uitwerking van de bezuinigingsopgave van € 17 miljoen inclusief maatregelen

Onderstaand is de opbouw van de bezuinigingsopgave van € 17 miljoen opgenomen

In de bezuinigingsmonitor spreken we van een bezuiniging van € 23,1 miljoen. Dat komt doordat we ook nog een bezuiniging van € 6,1 miljoen voor het invoeren van een eigen bijdrage bij de jeugdhulp hebben. Hiervoor is nieuwe wetgeving nodig. Het Rijk heeft aangegeven dat deze bezuiniging vervalt als die wetgeving niet wordt aangenomen door het Parlement. Daarom tellen we die hieronder niet mee.

bedragen x € 1.000
bezuiniging jeugdhulp	2024	2025	2026	2027
Lokaal: korte termijn maatregelen	2.000	2.000	2.000	2.000
Regionaal: transformatie jeugdhulp met verblijf		2.000	3.000	4.000
Landelijk: hervorming jeugdhulp			6.500	9.000
bezuiniging bij 3e kwartaalrapportage	2.000	4.000	11.500	15.000
Verhoging taakstelling nav takendiscussie			1.500	1.500
Aanpassing taakstelling nav aanvullende knelpunten
taakstelling teams gezinsbegeleiding	850
taakstelling opzetten jeugd onderwijsgroep	200	200	200	200
taakstelling regionale aankoopcentrale	300	300	300	300
Totaal bezuiniging 4e kwartaalrapportage (excl. eigen bijdrage)	3.350	4.500	13.500	17.000

De bezuiniging bij de 3e kwartaalrapportage 2023 was € 15 miljoen. In het raadsvoorstel van de takendiscussie wordt aan de raad voorgesteld om de bezuiniging met € 1,5 miljoen te verhogen. Daarnaast hebben zich drie knelpunten voorgedaan waarmee de taakstelling wordt verhoogd. Dit zijn:

Het met 1 jaar verlengen van de pilot teams gezinsbegeleiding in 2024. Hiervoor is in 2024 geen budget. De bedoeling is dat de werkwijze van de pilot worden ondergebracht in de gezinsteams. Omdat deze er op zijn vroegst in 2025 zijn maken we in 2024 nog € 0,85 miljoen extra kosten. Deze teams bieden zowel jeugdhulp als hulp voor het hele gezin. Gedurende het jaar gaan we naar oplossingen op zoek om de werkwijze onderdeel te maken van reguliere zorg, zodat de extra kosten worden beperkt..
Het opzetten van een nieuw Jeugd-onderwijsgroep (JOA). De kosten zijn € 0,2 miljoen per jaar. Hiermee worden kinderen geholpen die nu geen (intensieve) zorg ontvangen. Vanuit het onderwijsveld is aangegeven dat deze zorg wel nodig is. Het is dus geen vervanging van bestaande zorg waardoor de zorgkosten toenemen. Wij gaan dit jaar bekijken of de jeugdonderwijsgroep de meest passende en effectieve zorgvorm is voor deze kinderen en we hiermee ook zorg op termijn voorkomen. Indien dit niet het geval is draaien we de JOA-groep terug
Het Bestuurlijk Overleg Sociaal Domein (BOSD) heeft ingestemd met de begroting van de regionale aankoopcentrale. Hierin zijn extra uitvoeringskosten opgenomen om de regionale jeugdhulp onder controle te krijgen. De extra kosten voor Almere zijn € 1,2 miljoen. In de 3e kwartaalrapportage hadden wij hiervoor taakstellend € 0,9 miljoen budget opgenomen. Toen was ook al duidelijk dat de aankoopcentrale meer geld hiervoor wilden hebben. Het is niet gelukt om dit bedrag te verlagen. We gaan hierover met de aankoopcentrale in gesprek. Inzet is om de uitvoeringskosten te verlagen en prestatieafspraken te maken over de afname van zorgkosten. Ook willen we bespreken of in de eerste jaren het budget volledig nodig is (ingroeipad) en of er synergie te behalen is met bijvoorbeeld lokale inzet op het gebied van contractmanagement en beheersing.

Financiële bijstellingen

We verwachten in 2023 € 2,6 miljoen over te houden. Structureel verwachten we een tekort van € 0,4 miljoen. Dit komt door de volgende oorzaken:

bedragen x € 1.000

omschrijving	2023	2024	2025	2026	2027
Jeugdhulp
Prognose jeugdhulp 2023	-300
Jeugdbescherming en jeugdreclassering		-200	-400	-400	-400
Sociale voorzieningen en zorg
bijstandsverlening	263
uitvoeringskosten BBZ	149
Beschermingsbewind 2023	155
Wmo persoonsgebonden budget (PGB) en eigen bijdragen	250
Integraal zorgakkoord (IZA) 2023	1.270	-200
revolverend fonds overname schulden	525	-525
relatie- en scheidingsloket	250
totaal	2.562	-925	-400	-400	-400

Jeugdhulp

Prognose jeugdhulp 2023

Er zijn een drietal financiële afwijkingen die dit resultaat bepalen:
• € 0,25 miljoen hogere uitvoeringskosten inkoop jeugdhulp met verblijf. Door vertraging vanuit de kort gedingen die aangespannen waren is er extra inzet nodig voor onder andere juridisch advies en een kostprijsonderzoek.
• € 0,45 miljoen bijdrage herstelplan Triade Vitree. De regio heeft hiervoor een voorschot betaald van ongeveer € 1 miljoen. Almere had een aandeel van € 0,45 miljoen. De regio heeft na onderzoek besloten om uiteindelijk geen bijdrage te geven aan het herstelplan. Wij hebben geprobeerd het betaalde voorschot terug te vorderen. Hiervoor blijkt geen juridische grondslag te zijn
• € 0,4 miljoen lagere uitgaven top specialistische jeugdhulp. Het gaat om dure zorgvormen, sommige cliënten kosten meer dan € 100.000 per jaar. De zorg wordt landelijk ingekocht. Op de kosten hebben wij nauwelijks invloed.

Jeugdbescherming en jeugdreclassering

Medio oktober is het onderzoek naar de landelijke tarieven voor de jeugdbescherming en jeugdreclassering afgerond. Het ministerie van VWS en de VNG hebben afgesproken om gezamenlijk € 60 miljoen te investeren om de werkdruk bij de zogenoemde gecertificeerde instellingen te verlagen. Het aantal cliënten per jeugdbeschermer wordt verlaagd. De tarieven gaan hierdoor omhoog.
Het Rijk heeft toegezegd om € 30 miljoen van de kostenstijging te betalen door het gemeentefonds te verhogen. Dit is nog niet in de decembercirculaire verwerkt. We verwachten deze bijdrage in de meicirculaire. In de regio Flevoland worden deze tarieven met een ingroeipad ingevoerd. Ervan uitgaande dat het aantal cliënten gelijk blijft betekent dit voor Almere € 0,2 miljoen aan extra kosten in 2024 en structureel € 0,4 miljoen aan extra kosten.

Sociale voorzieningen en zorg

bijstandsverlening

Wij verwachten een voordeel op de bijstandsverlening van ongeveer € 0,3 miljoen. We krijgen € 0,4 miljoen minder van het Rijk, doordat de instroom van statushouders lager is dan verwacht en omdat er een paar aanpassingen zijn gedaan in het verdeelmodel.
Verder zijn de kosten voor de bijstand en loonkostensubsidie naar verwachting € 0,2 miljoen lager. Hiertegenover staat een nadeel van € 0,1 miljoen op de inkomsten uit terugvordering en verhaal.

Verder verwachten we € 0,6 miljoen lagere kosten voor de bijstand aan zelfstandigen (BBZ). Dit komt omdat er minder aanvragen zijn gedaan door zelfstandigen voor de kosten van levensonderhoud. Het gaat zowel om starters als gevestigde ondernemers. Naar de oorzaken doen we nog onderzoek.

Het totale nadeel op de bijstandsverlening in 2023 komt hierdoor uit op € 3,8 miljoen. Dit komt omdat er al een tekort van € 4,1 miljoen was begroot.

uitvoeringskosten BBZ

Als gevolg van een lager aantal aanvragen BBZ zijn ook de uitvoeringskosten lager.

Beschermingsbewind 2023

In 2023 vallen er 70 mensen minder onder beschermingsbewind dan begroot. Hierdoor houden we € 0,15 miljoen over. Bij de 3e kwartaalrapportage hebben we de kosten in begroting ook al structureel met € 0,1 miljoen verlaagd. We vinden het nu te voorbarig om de begroting structureel naar beneden bij te stellen. We wachten hiervoor de realisatie in 2024 af.

Wmo persoonsgebonden budget (PGB) en eigen bijdragen

We zien sinds 2018 een dalende trend in de uitgaven van PGB's. Dit komt onder andere door intensiever bespreek- en controle traject via keukentafelgesprekken en beoordeling op kantoor. Dit gaat zowel om de type zorg als om benodigde inzet. In 2023 zijn de uitgaven € 250.000 lager dan begroot. We vinden het nog te vroeg om dit voordeel structureel in te boeken. Er zijn andere ontwikkelingen waardoor de kosten nog kunnen gaan stijgen. Voorbeelden zijn de verhoging van de Wmo-tarieven door hogere overheadkosten en meer ziekteverzuim. Hierover moet nog een besluit plaatsvinden.
Ook de mogelijke toename van het aantal cliënten dat Wmo-zorg krijgt is een risico. Dit risico speelt onder andere omdat we bij de begroting 2024 de kosten van de Wmo-ondersteuning met € 3,5 miljoen hebben verlaagd vanwege herindicaties. Hierdoor wordt er nu aan minder mensen zorg verleend en ook wordt er goedkopere zorg verleend. Er is een risico dat er toch weer meer mensen (duurdere) zorg nodig hebben.

Integraal zorgakkoord (IZA) 2023

In 2023 hebben we van het Rijk geld gekregen voor de uitvoering van het IZA. Duidelijkheid over de hoogte van het budget kwam pas laat in het jaar. We hebben daarom nog niet het volledige bestedingsplan kunnen uitvoeren.
Het Rijk heeft aan het eind van het jaar aangegeven dat geld dat over is niet meegenomen mag worden naar volgend jaar.
We gaan daarom € 1,25 miljoen aan kosten die we normaal het de reguliere begroting betalen, nu betalen uit de IZA-gelden. Het gaat om kosten voor praktijkondersteuners huisartsen en het programma samen sterker. We houden daarom € 1,25 miljoen over op de begroting. We stellen voor om hiervan € 0,2 miljoen in 2024 beschikbaar te stellen voor het opstellen van een businesscase voor de transformatie van de zorg en het bredere sociaal domein in Almere. De druk op de zorg neemt de komende jaren toe en een transformatie is nodig om de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid te behouden. De centrale ambitie daarbij is dat de juiste ondersteuning op de juiste plek wordt geboden. In essentie moet er een beweging worden gemaakt van formele en zwaardere zorg naar informelere en lichtere ondersteuning in een zo vroeg mogelijk stadium.
Hiermee is al veel op geoefend in pilots en projecten, maar met behulp van de business case moet de slag worden gemaakt om dit structureel in te bedden.

revolverend fonds overname schulden

In het coalitieakkoord zijn middelen beschikbaar gesteld voor het overnemen van schulden van mensen, zodat zij sneller een nieuwe start kunnen maken. Hiervoor zou binnen een jaar een plan aan de raad worden voorgesteld. Het restant van deze middelen storten we in de reserve bestaanszekerheid, zoals besloten met amendement 24027.003.

relatie- en scheidingsloket

Voor 2023 was er € 0,5 miljoen beschikbaar. Hiervan was € 0,25 miljoen incidenteel geld, € 0,25 miljoen is structureel geld. In de derde kwartaalrapportage is door vertraging in de werkzaamheden het incidentele geld doorgeschoven naar 2024. We verwachten nu helemaal geen uitgaven meer in 2023. Hierdoor is er een extra voordeel van € 0,25 miljoen.