Afwijkingen per risicogroep

In deze groep geven we de wijzigingen van uitkeringen binnen het gemeentefonds weer. Van het Rijk hebben we inmiddels de Meicirculaire ontvangen. Daarin zijn verschillende taken beschreven die gemeenten de komende tijd gaan uitvoeren en hoeveel geld ze daarvoor krijgen. Ook hebben we onze algemene uitkering uit het gemeentefonds geactualiseerd op de verwachtingen van het Rijk.

Het Kabinet en de VNG onderhandelen nog over de volumeaccressen van 2027

De VNG is van mening dat het gemeentefonds vanaf 2027 moet meegroeien met de rijksbegroting. Dit wordt ook wel 'trap op- trap af' genoemd. Het Rijk heeft nu een voorstel gedaan om gemeenten te laten meegroeien met het Bruto Binnenlands Product. Dit zou goed kunnen werken, als dan ook rekening wordt gehouden met het feit dat de kosten van het sociaal domein sneller groeien dan het BBP. Hierover wordt nog doorgepraat. We verwachten bij de septembercirculaire meer helderheid. Dit zou vanaf 2027 nog ongeveer € 6 miljoen extra kunnen opleveren. Dit is nu nog niet in de cijfers verwerkt.

bedragen x € 1.000

Bijstelling maatstaven en eenheden en overige

De verdeling van het gemeentefonds is aangepast aan allerlei landelijke ontwikkelingen. Hierdoor wordt er per saldo meer geld uitgekeerd over de maatstaven jongeren, inwoners 75+ en huishoudens met een laag inkomen. Om dit te betalen wordt het gemeentefonds gekort. Uit de meicirculaire lijkt het nu om een tijdelijke effect te gaan voor 2023. Doordat vanaf 2024 nadelige en voordelige effecten tegen elkaar wegvallen. We blijven dit volgen en zullen bij de programmabegroting 2024 het gemeentefonds bijstellen op de septembercirculaire. Ook zullen we in het voorjaar 2024 de ontwikkeling van onze eigen maatstaven gaan bijstellen op de realisatie 2023 en de verwachtingen over 2024 en verder.

Energiearmoede en aanpak armoede en schulden

We krijgen van het Rijk in 2023 € 1,1 miljoen extra voor armoede- en schuldenaanpak:
• € 0,6 miljoen voor extra inzet voor vroegsignalering en om gemeenten tegemoet te komen in het verwachte extra beroep op bijzondere bijstand. In 2024 krijgen we hiervoor op een later moment ook nog geld.
• € 0,5 miljoen eenmalig voor de Aanpak Geldzorgen, Armoede en Schulden. De middelen zijn bedoeld om de prioriteiten uit dit plan op te pakken, zoals extra inzet van schuldhulpverlening en het tegengaan van kinderarmoede.

Wij stellen voor om het geld vrij te laten vallen ten gunste van de buffer en het geld niet door te zetten voor armoedebeleid. Vanuit de begroting bekeken is het extra geld niet nodig voor de genoemde onderdelen. We hebben zelf geld beschikbaar gesteld voor vroegsignalering. Hierop houden we in 2023 € 150.000 over. Op de bijzondere bijstand en de schuldhulpverlening verwachten we geen tekorten. Hiernaast hebben we ook nog € 2,25 miljoen in de buffer vanuit de overgebleven middelen van de energietoeslag 2022. Deze middelen zijn gereserveerd voor het aanvalsplan armoede maar nog niet ingezet .

Inkomstenderving corona

We krijgen € 0,8 miljoen extra voor de inkomstenderving corona in 2021. Dit komt omdat we ook compensatie hebben gekregen voor reclame inkomsten. Hier hadden we in de begroting geen rekening mee gehouden.

Integraal zorgakkoord Wmo

bedragen x € 1.000

Vanaf 2025 krijgen we € 1 miljoen extra vanuit het integraal zorgakkoord (IZA). Dit is compensatie voor de extra groei van de Wmo kosten door invoering van het abonnementstarief in 2019. Dit is een belangrijke oorzaak van de bezuiniging op de Wmo ondersteuning van € 1,9 miljoen die nu nog open staat. We zien deze bezuiniging als realistisch. Per begin van dit jaar is er een nieuw contract ingegaan. We zijn bezig met het herindiceren van de Wmo cliënten. De eerste beelden zijn positief. De stand van zaken staat in de bezuinigingsmonitor. We zullen u hierover ook apart informeren via een raadsbrief. Bij de programmabegroting 2024 (3e kwartaalrapportage) zullen we de begroting van de Wmo ondersteuning integraal bijstellen.

Gezien bovenstaande krijgen we van het Rijk extra geld voor een taak waar we voldoende geld voor begroot hebben. We verrekenen daarom het extra geld met de bezuiniging van de takendiscussie.

Invoeren eigen bijdrage Wmo ondersteuning per 2026

bedragen x € 1.000

Het abonnementstarief voor de Wmo wordt afgeschaft. In het regeerakkoord was oorspronkelijk het plan om per 2025 een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de huishoudelijke hulp in te voeren. Dit wetsvoorstel wordt ingetrokken. Het Rijk gaat nu per 2026 een inkomensafhankelijke bijdrage voor de gehele Wmo herinvoeren. Voor 2019 was er namelijk ook al een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de Wmo. Voor het invoeren van de eigen bijdragen moet de wet worden gewijzigd. Dit kost veel tijd. Daarom gaat het Rijk er vanuit dat de wet pas in 2026 wordt ingevoerd. Het idee is dat de eigen bijdrage zoveel mogelijk aansluit bij de eigen bijdrage die tot en met 2018 gold.

Almere krijgt een taakstellende korting van € 2 miljoen op het gemeentefonds vanaf 2026. Wij gaan er vanuit dat we deze korting kunnen invullen door het heffen van de eigen bijdrage en door afname van zorg.

Loon- en prijscompensatie algemene uitkering

We zijn vorig jaar niet gecompenseerd voor de hogere inflatie die zich in de tweede helft van 2022 voordeed. In december kondigde het kabinet aan om dit alsnog te repareren. Hiermee hebben we dus in de vierde kwartaalrapportage rekening gehouden. Nu blijkt in de Meicirculaire dat we alleen de prijsstijging gecompenseerd krijgen. De hogere loonstijging moeten we zelf betalen. Het gaat om een nadeel van € 4,5 miljoen. Vanaf 2024 is er minder geld beschikbaar in de inflatiebuffer. Het tekort voor 2023 komt uit op € 3,7 miljoen, omdat we voor andere onderdelen nog wat extra geld krijgen.

Uitstel bezuiniging jeugdhulp

bedragen x € 1.000

In de hervormingsagenda jeugdhulp is tussen het Rijk en de VNG afgesproken om een aantal bezuinigingen op de jeugdhulp uit te stellen:
- de bezuiniging invoering eigen bijdrage vindt niet in 2024 plaats. Hiervoor krijgen gemeenten € 100 miljoen in 2024
- De bezuiniging van de commissie van wijzen wordt bevroren op het niveau van 2023. De taakstelling loopt daardoor in 2024 en 2025 niet op. Vanaf 2026 moet wel het volledige bedrag worden bezuinigd.
- Het ministerie van VWS heeft in 2024 en 2025 geld nodig om maatregelen uit te werken en in te voeren. Het gaat om € 91 miljoen en € 95 miljoen per jaar. Dit wordt gekort bij de gemeenten.

Per saldo kunnen we onze bezuinigingen met € 1,8 miljoen en € 1,7 miljoen verlagen in 2024 en 2025. Hier staat tegenover dat het Rijk dus ook meer tijd neemt om maatregelen door te voeren.

Volume accres algemene uitkering

Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota besloten om het volumeacres 2026 van € 924 miljoen vanaf 2027 structureel te gaan uitbetalen. In de septembercirculaire was nog sprake van een éénmalige uitbetaling. Het Kabinet komt hiermee tegemoet aan de kritiek van gemeenten en de VNG over het zgn. ravijn 2026. Voor Almere gaat het om een bedrag van € 11,6 miljoen.
Op dit moment vindt er overleg plaats tussen het Kabinet en de VNG over een nieuwe normeringssystematiek. Via die systematiek krijgen we vanaf 2027 compensatie voor volumegroei. Het Kabinet wil deze groei koppelen aan een achtjaars gemiddelde van de Bruto Binnenlands Product. Dan loopt de groei van het gemeentefonds in de pas met de groei van de economie. Omdat het gaat om een gemiddelde over de laatste 8 jaar, wordt het volumeacres gemeentefonds ook stabieler. De gemiddelde BBP groei was de afgelopen 8 jaar ongeveer 1,3%. Dit zou voor Almere uitkomen op een bedrag van € 6 miljoen. Dit is fors lager dan de groei die we de afgelopen jaren hebben ontvangen. Aangezien de onderhandelingen nog lopen, nemen we dit nu nog niet op in de begroting.